เซ็นไดทันสึได้รับการลงทะเบียนให้เป็นงานฝีมือดั้งเดิมของญี่ปุ่นในปีค.ศ. 2015 ในขณะที่เราสามารถตามสืบหารากของมันได้จนถึงช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 17 แต่งานฝีมือชนิดนี้เพิ่งจะมีชื่อเสียงในวงกว้างก็ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 ในสมัยเมจิเท่านั้นเอง เซ็นไดทันสึแบบดั้งเดิมมีความกว้าง 120 เซ็นติเมตรและสูง 90 เซ็นติเมตร ซึ่งแปลว่าตู้นี้มีพื้นที่กว้างขวางมากพอที่จะให้ซามูไรได้ใช้มันเป็นที่สำหรับเก็บดาบ หน้าตาที่หรูหราของมันยังทำให้ถูกเลือกใช้เป็นที่เก็บชุดพิธีการที่มีมูลค่า เมื่อญี่ปุ่นได้เริ่มเปิดประเทศและตามมาด้วยการปฏิรูปเมจิ เซ็นไดทันสึได้กลายเป็นที่นิยมมากขึ้น แม้การเปิดการค้าขายกับต่างประเทศและสิ่งพิมพ์จะทำให้เครื่องเรือนแบบตะวันตกเป็นที่รู้จัก แต่มันก็นำความงามของเซ็นไดทันสึไปสู่สายตาของผู้คนทั่วทั้งญี่ปุ่นและไปใกล้ถึงยุโรป

ในขณะที่สไตล์ส่วนตัวและวิธีการทำเซ็นไดทันสึของช่างฝีมือแต่ละท่านนั้นมีความแตกต่างกันออกไป แต่เซ็นไดทันสึที่แท้จริงจะมีลักษณะร่วมกันบางอย่าง สิ่งแรกคือเซ็นไดทันสึสร้างขึ้นมาจากไม้สองชนิด ด้านในทำจากไม้ซีดาร์ ไม้ที่มักถูกใช้ในการสร้างเรือเพราะความทนทานและผุพังได้ยาก ส่วนด้านนอกทำจากไม้เคยากิที่มีความสวยงาม เคยากิเป็นพันธุ์หนึ่งของเซลโคว่าหรือเกาลัด รวมถึงเป็นต้นไม้ประจำเมืองเซ็นไดอีกด้วย ต้นเคยากินี้เองที่คุณจะได้เห็นมันยืนต้นเรียงรายอยู่สองข้างทางของถนนโจเซ็นจิ (Jozenji-dori Avenue) อันโด่งดัง ไม้เคยากิแต่ละท่อนจะถูกเลือกอย่างพิถีพิถัน ทั้งยังตากให้แห้งเป็นเวลาหลายปีหรือหลายสิบปีก่อนที่กระบวนการผลิตขั้นต่อไปจะเริ่มต้นขึ้น

การประกอบไม้ทั้งสองชนิดเข้าด้วยกันอย่างแม่นยำเป็นเรื่องจำเป็น เนื่องจากตู้ไม้เหล่านี้ถูกประกอบโดยไม่ใช้ตะปูแต่จะต้องกันแมลงและความชื้นได้ หลังจากขั้นตอนงานไม้เสร็จสิ้นก็ยังตามมาด้วยการเคลือบยางรักและงานโลหะที่ใช้พลังและแรงงานหนักหนาไม่ต่างกัน เนื้อไม้จะถูกเคลือบด้วยยางรักที่ผลิตจากยางต้นอุรุชิ โดยใช้เทคนิคที่เรียกว่าคิจิโระ-นูริ ซึ่งการเคลือบและการขัดเงาจะถูกทำซ้ำไปมาเป็นชั้น ๆ มากกว่า 30 ครั้ง กระบวนการนี้อาจใช้เวลาเป็นเดือน ๆ เพราะจะต้องรอให้ยางรักที่เคลือบไปชั้นก่อนหน้าแห้งสนิทก่อนจะเคลือบชั้นต่อไป ส่วนของเหล็กนั้นจะถูกค้อน ทั่ง และสิ่วรังสรรค์ให้เกิดเป็นลวดลายนูนสำหรับตกแต่ง ลายที่พบได้มากมีทั้งดอกไม้ ตราประจำตระกูล รวมถึงสิงโตและมังกรที่ดุร้าย

คุณอาจจะพอคาดเดาได้ว่าในแต่ละขั้นตอนการสร้างเซ็นไดทันสึนั้นต้องใช้ทักษะขั้นสูงและใช้เวลามากมายหลายปีในการฝึกฝนให้เชี่ยวชาญ จริง ๆ แล้วการสร้างเซ็นไดทันสึแม้เพียงชิ้นเดียวก็ยังต้องใช้แรงงานและทักษะของช่างฝีมือหลายคนที่ทำงานร่วมกันเป็นทีม โดยสมาชิกแต่ละคนจะมีความชำนาญในกระบวนการเฉพาะตัว มีคำกล่าวว่าตั้งแต่เริ่มต้นจนจบกระบวนการ มือของคนทั้งทีมที่ร่วมกันสร้างเซ็นไดทันสึนั้นจะได้จับอุปกรณ์ที่แตกต่างกันถึง 1,300 ชนิดเลยทีเดียว!

อย่างไรก็ตาม มูลค่าที่สูงและความทนทานของเซ็นไดทันสึกลับกลายเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้งานฝีมือชนิดนี้อาจจะสูญหายไปได้ เพราะตู้เหล่านี้ได้ถูกสร้างขึ้นอย่างดีจนสามารถกลายเป็นมรดกตกทอดของตระกูลจากรุ่นสู่รุ่น การที่ผู้ครอบครองเซ็นไดทันสึแทบไม่จำเป็นต้องซื้อตู้ใหม่มาเปลี่ยนเลยสักครั้งในชีวิตทำให้ช่างฝีมือผู้สร้างตู้ไม้ต้องดิ้นรนหาผู้ซื้อคนใหม่อย่างหนักเพื่อให้ดำรงชีวิตอยู่ต่อไปได้

ด้วยความพยายามที่จะเพิ่มรายได้และรักษางานฝีมือชนิดนี้เอาไว้ ช่างผู้สร้างเซ็นไดทันสึได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ คือแทนที่จะสร้างตู้ขนาดใหญ่ตามแบบดั้งเดิม ก็สร้างตู้ขนาดกลางและเล็กที่ใช้พื้นที่น้อยกว่าและราคาย่อมเยากว่า บางชิ้นมีขนาดประมาณกล่องรองเท้า 2-3 กล่องซ้อนกัน ซึ่งเล็กพอที่จะสามารถห่อใส่กระเป๋าเดินทางและนำกลับบ้านที่ต่างประเทศได้ ในขณะเดียวกันสมาชิกบางคนของสหกรณ์เซ็นไดทันสึได้จับกระแสสมัยใหม่ด้วยตู้ไม้ที่ทาสีพาสเทลน่ารัก ในทางกลับกัน โรงช่างมนมายะรักษาลักษณะและคุณสมบัติดั้งเดิมของเซ็นไดทันสึเอาไว้ และทำงานร่วมกับดีไซเนอร์ชาวญี่ปุ่นผู้มีอิทธิพลเพื่อสร้างสรรค์เครื่องเรือนสมัยใหม่ที่ใช้เทคนิคการสร้างเซ็นไดทันสึแบบดั้งเดิม

ชม เลือกซื้อ และสัมผัสเซ็นไดทันสึ

ลองสังเกตดูเซ็นไดทันสึที่ปรากฏตัวตามร้านค้าดั้งเดิม เรียวคัง และร้านอาหารในระหว่างการท่องเที่ยวรอบจังหวัดมิยางิ และสำหรับผู้ที่สนใจในเซ็นไดทันสึ ลองไปเยือนสถานที่เหล่านี้ดู:

มนมายะ (Monma Tansuten Co. Ltd.) ทำการผลิตเซ็นไดทันสึในสถานที่เดิมมาตั้งแต่ค.ศ. 1872 ผู้ก่อตั้งที่นี่เป็นช่างฝีมือที่ได้รับการแต่งตั้งจากตระกูลดาเตะอย่างเป็นทางการ หากจองล่วงหน้าคุณจะสามารถเข้าชมห้องจัดแสดงผลงานซึ่งตั้งอยู่ที่บริเวณที่พักอาศัยเก่าของครอบครัว ซึ่งมีเซ็นไดทันสึที่วางขายรวมถึงวิดีทัศน์และป้ายจัดแสดงเกี่ยวกับประวัติของเซ็นไดทันสึและบริษัทนี้ (ส่วนใหญ่เป็นภาษาญี่ปุ่น)

บริษัทยุโนเมะ (ユノメ家具百貨店) เริ่มต้นจากการเป็นพ่อค้าคนกลางในสมัยเมจิ จนค่อย ๆ กลายมาเป็นผู้เชี่ยวชาญในเรื่องเครื่องเรือนที่ออกแบบตามสั่งเพื่อติดตั้งในบ้าน ซึ่งรวมถึงเซ็นไดทันสึด้วย บริเวณชั้นสี่ของร้านเรือธงของพวกเขายังเป็นพิพิธภัณฑ์ประวัติและการสร้างเซ็นไดทันสึ (仙臺箪笥歴史工芸館) รวมถึงส่วนจัดแสดงที่อุทิศให้กับสหกรณ์เซ็นไดทันสึ

เซ็นไดทันสึคุมาโนโดะ (仙台箪笥熊野洞) เป็นหนึ่งในโรงช่างที่มีเสน่ห์ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของหมู่บ้านงานฝีมืออาคิอุ (Akiu Traditional Craft Village) นอกจากงานเซ็นไดทันสึและงานฝีมืออื่น ๆ สวยงามที่วางขายแล้ว คุณยังสามารถลองแกะสลักและเคลือบยางรักลงบนตะเกียบได้อีกด้วย

ท้ายที่สุดนี้ สำหรับประสบการณ์สุดพิเศษที่สัมผัสได้เฉพาะที่เซ็นไดเท่านั้น ขอแนะนำให้คุณไปยังร้านอาหารโชเคคาคุ (Shokeikaku) ที่เคยเป็นคฤหาสน์ซามูไรเก่า เพื่อลิ้มรสอาหารมิยางิที่ถูกเสิร์ฟตรงออกจากเซ็นไดทันสึขนาดย่อ